Welcome to the forum 👋, Guest

To access the forum content and all our services, you must register or log in to the forum. Becoming a member of the forum is completely free.

  • PËRSHËNDETJE VIZITOR!

    Nëse ju shfaqet ky mesazh do të thotë se ju nuk jeni regjistruar akoma. Anëtarët e rregjistruar kanë privilegjin të marrin pjesë në tema të ndryshme si dhe të komunikojnë me anëtarët e tjerë. Bëhu pjesë e forumit Netedy.com duke u REGJISTRUAR këtu ose nëse ke një llogari KYCU. Komunikim alternative i ketij forumi me vajza dhe djem nga te gjithe trevat shqiptare? Hyr ne: CHAT SHQIP.

Cfare eshte Sistemi Diellor?

Juno

Kontributor
Regjistruar më
Kor 25, 2017
Mesazhe
32,412
View attachment 7969
Sistemi Diellor eshte sistemi gravitacional i lidhur,i perbere nga Dielli dhe objektet qe e orbitojne ate, qofte drejtperdrejt ose terthorazi. Nga keto objekte qe rrotullohen rreth diellit direkt, me te medhat jane tete planetet, pjesa tjeter jane objekte ne menyre te konsiderueshme me te vogla, te tilla si planetet xhuxh dhe trupa te vegjel te sistemit diellore .

Sistemi Diellor u formua 4.6 miliarde vjet me pare nga kolapsi gravitacional i nje reje gjigande molekulare nderyjore. Pjesa me e madhe e mases se sistemit eshte ne Diell, me shumicen e mases se mbetur eshte i perfshire ne Jupiter. Kater planetet e brendshme, Merkuri, Venusi, Toka dhe Marsi, jane planetet tokesore, duke u perbere kryesisht nga shkembi dhe metali. Te kater planetet e jashtme jane planete gjigante. Dy me te medhat, Jupiteri dhe Saturni, jane gjigandet e gazit, duke u perbere kryesisht nga hidrogjeni dhe helium; dy planetet e tjere, Urani dhe Neptuni, jane gjigandet e akullt, duke u perbere kryesisht nga substancat me pike relativisht te larta te shkrirjes ne krahasim me hidrogjenin dhe heliumin, te quajtur akuj, te tilla si uji, amoniaku dhe metani. Te gjithe planetet kane orbita thuajse rrethore qe shtrihen brenda nje disku gati te sheshte te quajtur ekliptik.

Sistemi diellor gjithashtu permban objekte te vogla.Rripi i asteroideve, i cili shtrihet mes orbitave te Marsit dhe Jupiterit, kryesisht permban objekte te perbere, ashtu si planetet tokesore, shkemb dhe metal. Pertej orbites se Neptunit eshte rripi Kuiper nje disk i shperndare, te cilat jane popullatat te objekteve trans-Neptuniane te perbere kryesisht nga akuj, dhe pertej tyre nje popullsi e sapo zbuluar i sednoideve. Ne kuader te këtyre popullsive jane disa dhjetera e ndoshta dhjetera mijera objekte te medha te mjaftueshme se jane rrumbullakuar nga graviteti e tyre. Keto objekte jane kategorizuar si planetet xhuxh. Planetet xhuxh te identifikuara perfshijne asteroidet Ceres dhe trans-Neptuniane Pluto dhe Eris. Perveç ketyre dy rajoneve, popullatat e ndryshme te tjera jane kometat, pluhuri nderplanetar, qe udhetojne te lire ne mes te rajoneve. Gjashte nga planetet, te pakten kater nga planetet xhuxh, dhe shume prej trupave me te vogla rrotullohen nga satelitet natyrore, zakonisht te quajti “hena” sipas Henes tone. Secili nga planetet e jashtme eshte e rrethuar nga unaza planetare te pluhurit dhe objekte te tjera te vogla.

450px-Planetet2006.jpg


Era diellore, nje rryme e grimcave te ngarkuara rrjedhin jashte nga Dielli, krijojn nje rajon flluskash te mesme nderyjore e njohur si heliosfere. Heliopause eshte pika ne te cilen presioni nga era diellore eshte e barabarte me presionin kundershtare te eres nderyjore; ajo shtrihet jashte ne buze te disqeve te shperndara. Oort cloud (Reje Oort), e cila mendohet te jete burimi per kometat , mund te ekzistojne ne nje distance rreth nje mije here me larg se heliosfera. Sistemi Diellor ndodhet ne Krahun e Orionit , 26.000 vite-drite larg nga qendra e Rruges se Qumeshtit.

Për një kohë të gjatë në histori, njerëzimi nuk e ka njohur ose kuptuar konceptin e Sistemit diellor. Shumica e njerëzve deri në mesjetën e vonë–Rilindje besonin se Toka ishte e palëvizshme në qendër të Gjithësisë dhe kategorikisht e ndryshme nga objektet hyjnore apo etere që lëviznin përmes qiellit. Edhe pse filozofi grek Aristarku i Samos kishte spekuluar në një riorganizim heliocentrik të kozmosit, Nikola Koperniku ishte i pari që zhvilloi një sistem heliocentrik matematikor parashikues.[1][2] Në shekullin e 17-të, Galileo Galilei, Johannes Kepler dhe Isaac Newton zhvilluan një kuptim të fizikës që çuan në pranimin gradual të idesë se Toka lëviz rreth Diellit dhe se planetet qeverisen nga të njëjtat ligje fizike që qeverisin Tokën. Shpikja e teleskopit solli zbulimin e planeteve dhe hënave të tjera. Përmirësimet të teleskopeve dhe përdorimi i anijeve pa pilot kanë mundësuar hetimin e fenomeneve gjeologjike, të tilla si malet, krateret, fenomenet meteorologjike sezonale, si retë, stuhitë e pluhurit dhe kapelet e akullit në planetët e tjerë.

Dielli është ylli në qëndër të sitemit diellor që prodhon dritë e nxehtësi (elmente të domosdoshme për jetën në tokë). Toka dhe trupat e tjere qiellore të sistemit diellor (duke përfshirë planetet, asteroidet, meteoritet, kometat dhe pluhurin kozmik) rrotullohen rreth diellit (revolucioni) dhe boshtit te vet (rrotacioni). Dielli përbën 99% të masës së sistemit diellor. Energjia diellore mbështet pothuaj të gjithë jetën në tokë nëpërmjet fotosintezës që nga shfaqja e organizmit të parë. Njerëzit e përdorin energjinë diellore për ndriçim, ngrohtësi, rritjen e të korrave dhe për shndërrimin e fuqisë diellore në energji elektrike. Nxehtësia e krijuar nga dielli përcakton klimën (moti) dhe ndërrimin e stinëve në tokë, pra dielli është element i cili mundëson jetën dhe zhvillimin e saj normal në tokë.

Shenja astronomike e diellit është ☉.

Rreth 71% e masës së diellit është hidrogjen, 27% është helium, dhe pjesa tjetër 2% përbëhet nga sasi të vogla elementesh të rënda. Mosha e diellit është rreth 4.6 miliardë vjet dhe ai është pothuajse në gjysmën e ciklit të tij të zhvillimit gjatë të cilit ndodh proçesi kimik i shndërrimit të hidrogjenit në helium. Gati 5 milionë ton lëndë diellore kthehet në energji çdo sekondë brenda bërthamës së diellit, duke prodhuar neutrino dhe rrezatim diellor. Pas rreth 5 miliard vjetësh dielli do të shndërrohet në fillim në një gjigand të kuq dhe pastaj në një xhuxh të bardhë, duke krijuar një mjegullnajë planetare.

Marre nga :

https://solarsystem.nasa.gov/planets/solarsystem
 
 

Postime të reja

Theme customization system

You can customize some areas of the forum theme from this menu.

Choose the color combination according to your taste

Select Day/Night mode

You can use it by choosing the day and night modes that suit your style or needs.

Welcome to the forum 👋, Guest

To access the forum content and all our services, you must register or log in to the forum. Becoming a member of the forum is completely free.