Kalendari historik

[Apache]

7 tetor 1337 – Shpërtheu Lufta 100-vjeçare ndërmjet Anglisë dhe Francës. Shkaku i kësaj lufte, e cila në fakt do të zgjaste 116 vjet, ishte pretendimi i Mbretit Eduard III i Anglisë mbi fronin e Francës.

7 tetor 1737 – Një tërmet i fuqishëm në oqeanin Indian shkaktoi cunami me dallgë 15 metra të larta, të cilat u morën jetën rreth 300.000 njerëzve në Indi.

7 tetor 1849 – Letrari i famshëm amerikan, Edgar Allan Poe, u nda nga jeta në moshën 40-vjeçare.

7 tetor 1926 – Partia Fashiste nën drejtimin e Benito Mussolinit u vetëshpall forcë politike shtetërore në Itali duke ndaluar rreptësishtë çdo formë dhe manifestim të opozitës.

7 tetor 1950 – Kina nisi pushtimin e Tibebit.

7 tetor 1963 – Uragani “Flora” goditi Haitin dhe Republikën Dominikane duke shkaktuar 7.190 të vdekur.

7 tetor 1975 – Anija e pasagjerëve “Achille Lauro” u rrëmbye nga një grup militantësh palestinezë. Piratët e sipërcituar u arrestuan 10 vite më vonë, kur avionët luftarakë amerikanë detyruan një avion egjiptian, pasagjerë të së cilit ishin edhe militantët në fjalë, që të ulej urgjentisht në bazën e NATO-s në Sicili.

7 tetor 1991 – Organizata terroriste greke “17 Nëntori” martirizoi zv/atasheun e shtypit të Ambasadës së Turqisë në Athinë, Çetin Gorgu.

7 tetor 2001 – Shtetet e Bashkuara të Amerikës filluan të bombardojnë Afganistanin nën pretekstin e “luftës kundër terrorizmit”.

7 tetor 2002 – Njësitë ushtarake izraelite sulmuan qytetin Khan Yunis në Rripin e Gazës duke shkaktuan vdekjen e 14 palestinezëve dhe plagosjen e 110 të tjerëve.

7 tetor 2015 – Prof. dr. Aziz Sancar u bë turku i parë që fiton Çmimin Nobel të Kimisë.

Trt

 

[Rrelse]

7 tetori është dita e 280-të e kalendarit gregorian (dita e 281-t në vitin e brishtë) - kështu që deri në fund të vitit kanë mbetur edhe 85 ditë. ?

 

[Apache]

13 tetor 1884 –Meridiani zero (0 gradë), i cili kalon nëpër Observatorin Mbretëror të Grinuiçit, në afërsi të Londrës, u standardizua si referencë ndërkombëtare për përcaktimin e gjatësisë gjeografike dhe brezat kohorë.

13 tetor 1911 – Italianët pushtuan qytetin bregdetar libian të Dernas gjatë Luftës Tripolitaniane, e njohur gjerësisht edhe si Lufta Italo-Turke.

13 tetor 1921 – Qeveria e Ankarasë (Kuvendi i Madh Popullor i Turqisë) firmoi Traktatin e Karsit me Azerbajxhanin, Armeninë dhe Gjeorgjinë duke i dhënë fund Luftës Çlirimtare në Frontin Lindor.

13 tetor 1923 - Kuvendi i Madh Popullor i Turqisë shpalli botërisht Ankaranë si kryeqytet të vendit.

13 tetor 1972 – Një avion pasagjerësh i kompanisë ajrore sovjetike u rrëzua në Moskë duke shkaktuar 176 të vdekur.

13 tetor 1976 – Një avion mallrash i Linjave Ajrore të Bolivisë u rrëzua në Santa-Kruz duke u marrë jetën 100 personave, 97 prej të cilëve në tokë dhe shumica fëmijë.

13 tetor 1986 – Presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Ronald Reagan dhe lideri i Bashkimit Sovjetik, Mihail Gorbaçov, nuk ranë dakord mbi kontrollin e armëve bërthamore strategjike. Reagani deklaroi se nuk do të hiqnin dorë nga projekti i quajtur “Nisma Strategjike e Mbrojtjes” dhe i njohur gjerësisht si “Luftërat e Yjeve”.

13 tetor 1990 – Përfundoi lufta civile libaneze, e cila vazhdonte që prej vitit 1975. Bilanci i kësaj lufte 15-vjeçare ishte 230.000 të vrarë, 350.000 të plagosur dhe mbi 1 milion refugjatë libanezë.

13 tetor 2006 – Banka “Grameen” në Bangladesh dhe themeluesi i saj, Muhammad Yunus, u nderuan me Çmimin Nobel të Paqes.

13 tetor 2010 – Plot 69 ditë pas aksidentit në një minierë të Kilit, 33 minatorët e bllokuar nën rrënoja u shpëtuan gjallë si për mrekulli.

 

[Apache]

14 tetor 1913 – Aksidenti në një minierë qymyrguri në Senghenydd të Anglisë u mori jetën 439 personave.

14 tetor 1933 – Adolf Hitleri njoftoi mospjesëmarrjen e tij në Konferencën e Çarmatimit në Gjenovë (Itali) dhe largimin e Gjermanisë nga Lidhja e Kombeve.

14 tetor 1947 – Piloti testues amerikan, (Chuck) Charles Elwood Yeager, u bë njeriu i parë që kaloi shpejtësinë e zërit me avionin “Bell X-1”.

14 tetor 1964 – Çmimi Nobel i Paqes iu akordua priftit amerikan me ngjyrë, Martin Luther King.

14 tetor 1968 – Atleti amerikan, Jim Hines, u bë njeriu i parë që vrapoi 100 m në më pak se 10 sekonda (9,95) gjatë Lojërave Olimpike në Meksikë. Ky rekord qëndroi i pathyeshëm deri në vitin 1983.

14 tetor 1973 – Në protestën studentore për një qeveri demokratike në Tajlandë humbën jetën 77 persona dhe u plagosën 857 të tjerë.

14 tetor 1981 – Hosni Mubaraku u bë president i Egjiptit pas atentatit vdekjeprurës ndaj Anwar Sadatit. Mubaraku qëndroi në krye të shtetit egjiptian për 30 vjet.

 

[Apache]

15 tetor 1836 – Në qytetin Lutzen të Gjermanisë erdhi në jetë filozofi i famshëm, Friedrich Nietzsche.

15 tetor 1917 – U pushkatua kërcimtarja holandeze, Mata Hari (Margaretha Geertruida), e cila ishte arrestuar nga francezët dhe kishte pohuar se i pati dhënë disa informacione shërbimit sekret gjerman.

15 tetor 1927 – Mustafa Kemal Ataturku filloi ligjëratën e tij 6-ditore në Kongresin 2. të Zakonshëm të Partisë Popullore Republikane (CHP). Ky fjalim u përmblodh në librin e titulluar “Ligjërata” (Nutuk).

15 tetor 1928 – Aerostati më i madh në botë, “Graf Zeppelin”, i cili qe nisur nga Gjermania, mbërriti në Nju-Xhersi të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Fluturimi në fjalë zgjati 111 orë.

15 tetor 1964 – Lideri i Bashkimit Sovjetik, Nikita Hrushçov, u shkarkua nga posti teksa ishte me pushime. Ai u zëvendësua nga Leonid Brezhnevi.

15 tetor 1993 – Çmimi Nobel i Paqes iu dha Presidentit të Afrikës së Jugut, De Klerk dhe liderit të Kongresit Kombëtar Afrikan, Nelson Mandela.

15 tetor 2003 – Si rezultat i zgjedhjeve të mbajtura në Azerbajxhan, Ilham Aliyevi u bë president i vendit duke pasuar babanë e tij, Heydar Aliyev.

15 tetor 2013 – Një tërmet 7,2 ballë Rihter shkaktoi vdekjen e 144 njerëzve në Filipine.

15 tetor 2017 – Kryeqyteti Mogadisho i Somalisë u bë skenë e një prej sulmeve më të përgjakshme me bombë në botë, ku 276 veta mbetën të vrarë dhe 275 të tjerë u plagosën.

 

[Apache]

• 1888 – Thomas Edison patentoi i fonografin optik(filmin e parë)
• 1912 – Serbia dhe Greqia i shpallën luftë Perandorisë Osmane, duke filluar seriozisht Luftën e Parë Ballkanike.
• 1917 – Bombardimi i parë i Gjermanisë nga britanikët gjatë LDB.
• 1931 – Al Capone dënohet për shkak të manipulimit me taksat e të hyrave.
• 1933 – Albert Einstein largohet nga Gjermania naziste dhe vendoset në ShBA.
• 1937 – Huey, Dewey dhe Louie, tre nipat gati të ngjashëm të Donald Duck paraqiten për herë të parë në strip komik në gazetë.(figura 2)
• 1941 – Për herë të parë në LDB nëndetësja gjermane sulmon anijen amerikane.
• 1968 – Tommie Smith dhe John Carlos bënë përshëndetjen me grushtin e fuqisë së zezakëve në Lojërat Olimpike Verore të vitit 1968.
• 1973 – OPEC fillon embargon e vajit të motorëve nga një numri të shteteve perendimore duke konsideruar ndihmimin e Izraelit në luftë kundër Sirisë.
• 1979 – Nënë Tereza fiton Çmimin Nobel.
• 1970 – Douglas Engelbart fiton patentën për miun e parë kompjuterik.
• 1973 – Studentët athinas protestojnë ndaj qeverise diktatoriale greke.
• 2000 – Alberto Fujimori largohet nga zyrat si president i Perusë.
• 2003 – Arnold Schwarzenegger inaugurohet Guverner i Kalifornisë.
• 2006 – Emërtimi zyrtar i elementit të 111 kimik Roentgenium (Rg).
• 2006 – Popullsia e Shteteve të Bashkuara arrin shifrën 300 milion.

 

[Apache]

1520 – Gjatë udhëtimit me anije rreth Botës, eksploruesi Ferdinand Magelani zbulon një vend-kalim në jug të Amerikës, – sot Ngushtica e Magelanit – kanali ujor më i rëndësishëm natyror midis oqeaneve Atlantik dhe Paqësor. Ngushtica e Magelanit është konsideruar edhe si rrugë e vështirë lundrimi për shkak të erërave të paparashikueshme dhe rrymave të forta që krijohen në ‘të.
1943 – Brigada e parë sulmuese e komanduar nga Mehmet Shehu sulmon një grupim forcash të Ballit Kombëtar në zonën e Lushnjes. Pas luftimesh të ashpra, 68 ballistë kapen rob; Mehmet Shehu u kërkoi të bashkohëshin me brigadën e tij; 67 prej tyre thanë jo dhe Shehu dha urdhër që të pushkatohen; ndonjë që i mbijetoi plumbit u vra me thika.
1959 – Presidenti Dwight D. Eisenhower nënshkruan një urdhër ekzekutiv për transferimin e Wernher von Braunit dhe shkencëtarëve të tjerë gjermanë nga Pentagoni në NASA për të punuar për programin e hapësirës. Wernher von Braun (1922 – 1977) – një nga figurat kryesore në zhvillimin e teknologjisë së raketave në Gjermaninë naziste gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe, më pas, në Shtetet e Bashkuara – është cilësuar si “Ati i shkencës së raketave”. SHBA e ka nderuar von Braunin me Medaljen Kombëtare të Shkencës.
Më 21 tetor 1879, shpikësi Thomas Edison filloi provat për një tjetër lloj filamenti për llambën e tij elektrike ndriçuese. Llamba bëri dritë për 40 orë, duke shënuar eksperimentin e parë të suksesshëm të Edisonit me llambën elektrike, pas mijëra dështimesh në provat laboratorike në Menlo Park të New Jersey-it. Çelsi i suksesit ishte përdorimi i një filamenti prej karboni të hollë sa një fije floku, e cila ndriçonte por nuk shkrihej nga nxehtësia që krijonte elektriciteti. Ai deklaroi para punonjësve të laboratorit: “Nëse arrita ta bëj të ndriçojë për 40 orë, mund ta bëj të ndriçojë për 100 orë.” Në bazë të kësaj llambe, Edisoni filloi të punonte për ndërtimin e sistemit të parë të suksesshëm të ndriçimit, i cili pas disa kohësh do të furnizonte me energji 85 shtëpi që kompania e tij i kishte pajisur me qarqe elektrike dhe llamba ndriçimi në qytetin e New Yorkut.
2011 – Në Shqipëri zhvillohet për herë të parë një Maratonë Ndërkombëtare. Rreth 3000 vrapues, mes të cilëve 800 maratonistë të ardhur nga 13 vende të botës iu bashkuan Maratonës Ndërkombëtare në Tiranë – me pikë-nisje sheshin “Skënderbej”. Pas vrapimit 42 km, keniani Elisha Kiprotich dhe moldavja Svetlana Shepeleva hyjnë në histori si fituesit e kësaj Maratone të parë ndërkombëtare e organizuar në Shqipëri.

 

[Apache]

Disa nga ngjarjet, njerëzit dhe datat më me ndikim në historinë botërore që kanë shënuar ditën e sotme, 22 tetor, shkruan Kosova Post.

22 tetor 1962 – Shpërtheu “Kriza e Raketave Kubane”. Presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, John F. Kennedy, deklaroi zyrtarisht se në Kubë ka raketa sovjetike dhe i njoftoi botës vendimet e tij për sanksione ndaj këtij vendi të udhëhequr nga Fidel Castro. Marina amerikane vendosi bllokadë detare ndaj Kubës, ndërsa bota u përball për herë të parë me rrezikun e luftës bërthamore.

22 tetor 1983 – Gjermania Federale dhe Franca u bënë skenë e demonstratave të njëkohshme kundër armëve bërthamore. Në këto protesta morën pjesë 1 milion e 500 mijë veta. Protestuesit kërkonin eliminimin e armëve bërthamore dhe mbylljen e centraleve të energjisë atomike.

1858 – Themelohet qyteti Denver, Kolorado – fillimisht vend-banim minatorësh gjatë periudhës së “etheve të arit” – kur William Larimer nguli piketat në tokë në vendin ku kishte zgjedhur për t’u vendosur. Duke shpresuar të siguronte favore nga governatori i territorit të Kansasit, James Denver, Larimer e quajti vendbanimin e ri Denver, pa e ditur se guvernatori sapo ishte larguar nga posti. Megjithatë, emri mbeti. Sot Denver ka rreth 600-mijë banorë, ndërsa me gjithë rrethinat (zona metropolitane) mbi 2.5 milionë njerëz. Denver shtrihet 1 mijë e 600 metra mbi nivelin e detit.

1906 – Delegatët në Konferenën Radiotelegrafike të Berlinit në Gjermani votojnë për të përdorur SOS, për sinjal të ri ndërkombëtar. Përdorimi ndërkombëtar i sinjalit “SOS” u ratifikua në vitin 1908 . Kuptimi i saj ? Shumë besojnë se është akronim në anglisht për “Save our Ship” ose ” Save Our Souls”. Në fakt nuk është akronim, por thjesht sinjal në kodin Morse të transmetimin, S = 3 pika: O = 3 vija (… — … )

1908 – Përfundon punimet Kongresi i Manastirit, vendimi me i rëndësishëm i të cilit ishte miratimi i alfabetit të njësuar të gjuhës shqipe – prandaj shpesh quhet edhe Kongresi i Alfabetit. Por ky kongres, kishte në plan edhe çështje të tjera të arsimit. Historianët përmendin një takim të fshehtë mes delegatëve, që u zhvillua në një nga dhomat e ndërtesës ku mbahej kongres.

1943 – Presidenti Franklin Roosevelt , kryeministri britanik Winston Churchill dhe udhëheqësi kinez Chiang Kai -shek takohen në Kajro për të diskutuar masat për të mposhtur Japoninë.

1963 – Presidenti Xhon F. Kennedy u vra, ndërsa parakalonte në një autokolonë në Dallas, Teksas. Vrasësi i dyshuar , Lee Harvey Oswald , u vra dy ditë më vonë në burgun e qytetit Dallas nga Jack Ruby, pronar i një klubi argëtimi. Kennedy, 46 vjeç, u bë presidenti i katërt amerikan i vrarë dhe i teti që ka vdekur në zyrë. Vrasja shkaktoi reagime në mbarë botën; ajo ndodhi në kulmin e Luftës së Ftohtë,duke ngritur pyetjet nëse ishte pjesë e një sulmi ndaj SHBA-së.

1869 – Në Dumbarton, Skoci, aeroplani Sark është nisur si një nga aeroplanët e fundit të ndërtuar ndonjëherë, dhe e vetmja që ka mbijetuar deri më sot.

1940 – Lufta e Dytë Botërore: Pas pushtimit italian, trupat greke kundërsulmuan italianet për të pushtuar Shqipërinë dhe Korçën.

1943 – Lebanoni u pavarësua nga Franca.

1963 – U vra presidenti amerikan John F. Kennedy dhe guvernatori i Teksasit John Connally u lëndua rënd nga një vrasës i njohur si Lee Harvey Oswald.

1975 – Juan Carlos u shpall Mbreti i Spanjës pas vdekjes së mbretit Francisco Franco.

1986 – Mike Tyson nokauton Trevor Berbick në rundin e dytë dhe bëhet kampioni më i ri botërorë në kategorinëe rëndë me 20 vite e 4 muaj.

Margaret_Thatcherv

1990 – Margaret Thatcher rizgjedhet Kryeministre e Britanisë së Madhe.

1995 – Toy Story paraqiti filmin e parë me metrazh të gjatë të krijuar komplet përmes animimeve kompjuterike.

Angela_Merkel_-_Juli_2010

2005 – Angela Merkel u bë gruaja e parë kancelare(kryeministre) e Gjermanisë.

2009 – Më 22 Nëntor u festua krijimi i Alfabetit Shqiptarë

2011 – Përurohet në Rexhin busti i Sali Nivicës, patriot, publicist, Nderi i Kombit, dhe Shuko Dalipit.

2012 – Armëpushimi fillon në mes të Hamasit në (Rripin e Gazës) dhe Izraelit pas tetë ditëve të dhunës dhe 150 vdekje.

 

[Apache]

23 Tetori është dita e 296 e kalendarit gregorian (dita e 297 në vitin e brishtë) – kështu që deri në fund të vitit kanë mbetur edhe 70 ditë.

425 – Valentiniani III zgjidhet Perandor Romak në moshën 6 vjeçare.
1821 – Demetrio Camarda (Dhimitër Kamarda) lindi në Horën e Arbëreshëve (Piana degli Albanesi) – Si gjuhëtar, poet dhe mbledhës e botues i folklorit shqiptar, Kamarda eci në udhën e hapur nga dijetari i madh arbëresh para tij, Jeronim De Rada. Kamarda kishte njohuri shkencore edhe në fushën e gjuhësisë indo-evropiane dhe doli me idenë se shqipja lidhej me greqishten e vjetër, duke iu kundërvënë tezës së vërtetuar nga Franz Bopp se shqipja ishte degë e veçantë në familjen Indoevropiane. Vepra kryesore e Kamadrës, Provë e Gramatikës Krahasuese mbi Shqipen, vlersohet si i pari punim shkencor në fushën e studimit krahasues historik të shqipes. Kamarda njihet edhe për kontributin në përhapjen e alfabetit të përgjithshem shqip në vitin 1869. Ai vdiq ne Livorno të Italisë me 1882.

1871 – Lindi Atë Gjergj Fishta. “Fishta asht nji Homer shqiptar. Ai nuk asht vetëm nji poet i madh kombëtar. Ai asht nga ma të mëdhajt në botë. E randsishme asht që ai të njihet prej saj”. – Zef Valentini. At Gjergj Fishta ishte kryetar i komisionit në Kongresin e Manastirit më 1908, që miratoi alfabetin. Ishte përkthyes i delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris në vitin 1919, pastaj, sekretar i delegacionit. Në fund të vitit 1920, Shkodra e zgjodhi deputet të saj në parlamentin shqiptar. Pas vendosjes së regjimit të Zogut, Fishta u vetëmërgua në Itali në vitin 1925 /1926, para se se të rifillonte punën si mësues, poet dhe shkrimtar në Shkodër; vdiq më 30 dhjetor 1940. Fishta ishte redaktor i revistës “Hylli i Dritës” (1913 ) dhe gazetës “Posta e Shypnisë” gazetë (19161917). At Gjergj Fisha ishte gjithashtu shqiptari i parë kandidat për çmimin Nobel për letërsi. I mohuar e përçudnuar zyrtarisht për 45 vjet nga regjimi komunist, emri iu harrua, ndërsa vargjet e tij qarkullonin në popull, fshehurazi, gojëmëgojë.

1874 – Lind në në Janjevë afër Prizrenit etnografi, folkloristi, shkrimtari, ndoshta arkeologu i pare shqiptar, Mëhill Kostandin Gjeçi-Kryeziu, i njohur si Shtjefën Gjeçovi. Ai u arsimua nga françeskanët në Bosnjë (nën kontrollin e Austro-Hungarisë ) shërbeu në vitet 1905 – 1920 mes fiseve malësore (kryesisht Mirditë) si famullitar, mësues dhe mbledhës folklori. Gazeta Albania e Faik Konices u bë platforma e shkrimeve te tij. Gjeçovi u vra nga serbet në vitin 1929, në fshatin Zym afër Gjakovës, ndërsa shërbente si prift dhe mësues i shqipes në atë famulli. Shtatore sot ai ka në Zym dhe një shtëpi muze në fshatin e lindjes. Më 1929, mbreti Zog protestoi ashpër pranë qeverisë së Beogradit kundër vrasjes se tij. Gjeçovi mblodhi dhe shkroi Kanunin e Lekë Dukagjinit, një sërë ligjesh zakonore shqiptare të trasheguara gojarisht ndër shekuj. Ato u botuan pas vdekjes, në vitin 1933. Një botim shqip – anglisht nga Shtëpia Botuese Gjonlekaj, Nju Jork ne vitet 1980, tërhoqi vemendjen e studiuesve të huaj të cilëve për here të pare u binte në dorë një botim anglisht i këtij kanuni.

1892 – Vdiq Abdyl Frashëri, 53 vjeç, një prej ideologëve te parë të Rilindjes Kombëtare Shqiptare. Ai ishte me i madhi në moshë mes 3 vëllezërve Frashëri, Naimit e Samiut. Abdyl Frashëri njihet si nismëtar dhe udhëheqës i Lidhjes së Prizrenit (1878) – konsiderohet gjithashtu si i pari që hodhi idenë e një autonomie (përfshirjen e trojeve shqiptare në një vilajet të vetem) – pas shtypjes së Lidhjes (1881), dënohet me vdekje nga gjykata osmane; dënimi iu kthye në burgim të përjetshëm; qëndroi në burg 3 vjet dhe në internim 20 muaj; për arsye shëndetësore u lirua me kusht që të hiqte dorë nga veprimtaria politike.

1911 – Përdorimi i parë i avionëve në luftë: Një piloti italian niset nga Libia për të vëzhguar vijat e frontit të ushtrisë turke gjatë Luftës turko- italiane.

1915 – Në New York City, 25,000-33,000 gra marshuan në Fifth Avenue për të fituar të drejtën e votës.

Më 23 tetor 1946 delegatët e Kombeve të Bashkuara u thirrën të marrin pjesë në mbledhjen e parë të Asamblesë së Përgjithshme në qytetin e Nju Jorkut. Sesioni u mbajt në një fushë patinazhi të transformuar në sallë mbledhjesh. Tipari mbizotërues i sallës ishte një hartë e botës pa kufi, 18 metra e gjatë dhe 10 metra e gjërë. Në hapje të sesionit nuk u tha ndonjë lutje, për shkak të besimeve të ndryshme fetare të delegatëve. Ministri i Jashtëm i Belgjikës, Paul-Henri Spaak, kryetar i Asamblesë, hapi takimin me fjalët :“Ose ne do të kemi sukses, ose bota do të përfshihet përsëri nga trazirat, kaosi dhe më së fundi nga lufta.” Presidenti amerikan, Harry Truman, u tha delegatëve se pjesëmarrja e Shteteve të Bashkuara në organizatë simbolizonte fundin e izolacionizmit amerikan.

23 tetor 1997,ne nje dite te ftohte por me shume diell dhe krisma armesh,lindi @Melooo

 

[Apache]

1017: Dita e Revolucionit Rus.

Më 24 tetor 1861, një telegrafist në San Francisco, i dërgonte një mesazh telegrafik presidentit Abraham Linkoln në Uashington DC, nga një gjykatës shtetëror në Kaliforni. Disa çaste më vonë kryetari i bashkisë së San Franciscos, i dërgonte një mesazh kryetarit të bashkisë së qytetit të Nju Jorkut. Të dy shprehnin ide të ngjashme: “Urime nga Bregu i Paqësorit dhe a nuk është ky mjet i ri komunikimi i mrekullueshëm?” Mesazhet në alfabetin Mors kalonin nëpërmjet telave thuajse me shpejtësinë e dritës. Aftësia për të dërguar mesazhe të tilla nga një breg i Shteteve të Bashkuara në tjetrin, ishte rezultat i Ligjit për Telegrafin e Paqësorit, miratuar nga Kongresi i Shteteve të Bashkuara më 16 qershor 1860. Ligji autorizonte ndërtimin e një linje telegrafike nga Missouri, terminali lindor, në San Francisco, terminali perëndimor.

1931: Ura “George Washington Bridge” hapet për trafik publik

1945: U themeluan Kombet e Bashkuara.

2005: Vdiq Rosa Parks, luftëtare për të drejtat e amerikanëve të racës me ngjyrë

 

[Apache]

31 tetor 1517 – Reforma protestante: Teologu gjerman, Martin Luther, postoi 95 tezat e tij në derën e kishës në Wittenberg Përmes tyre, Lutheri protestonte shpërdorimet e Kishës, veçanërisht shitjen e indulgjencave (letra për faljen e mëkateve). Këto teza nxitën reformimin e Kishës në Gjermani dhe shpalljen e protestantizmit.

31 tetor 1831 – Filloi publikimi i gazetës “Takvim-i Vekayi” (Kalendari i Fakteve), e para në gjuhën turke brenda kufijve të Perandorisë Osmane. Meqenëse aty shpalleshin kryesisht njoftimet zyrtare, gazeta “Takvim-i Vekayi” njihet edhe si Fletorja Zyrtare e Shtetit Osman.

31 tetor 1956 – Presidenti i Egjiptit, Gamal Abdel Nasser, shtetëzoi kanalin e Suezit dhe e mbylli atë për trafikun detar të anijeve. Kjo ngjarje shkaktoi krizë ndërmjet Kajros dhe Londrës e Parisit. Për të mundësuar rihapjen e kanalit të Suezit, Britania dhe Franca nisën bombardimet në Egjipt.

31 tetor 1984– Indira Gandhi, gruaja e parë dhe e vetme që ka mbajtur postin e kryeministrit në Indi, u vra nga dy truprojat e saj sike.
Pas atentatit, hindutë sulmuan civilët sikë dhe në këto ngjarje të dhunshme humbën jetën 2.000 sikë.

 

[Lina]

• 3 Nëntori është dita e 307-të e kalendarit gregorian (dita e 308-t në vitin e brishtë) - kështu që deri në fund të vitit kanë mbetur edhe 58 ditë.

​

Ngjarje

• 644 - Umar ibn al-Chattab, kalifi i dytë mysliman u vra nga një skllav persian në Medina.
• 1443 - Skenderbeu e la betejën e Nishit, për t’u nisur për në Krujë.
• 1792 - U hap Universiteti i Guadalajaras në Meksikë.
• 1911 - Chevrolet paraqitet në tregun automobilistik në konkurim me Ford Model T.
• 1913 - Shtetet e Bashkuara të Amerikës paraqesin tatimin e të hyrave.
• 1918 - Polonia u pavarësua nga Rusia.
• 1954 - Seria e parë filmave Godzilla paraqitet në Japoni.
• 1967 - Lufta e Vietnamit: Filloi Beteja në Dak To.
• 1970 - Salvador Allende u shpall president i Kilit.
• 1972 - Salvador Allende krijoi qeverinë e armatës civile në Kili.
• 1978 - Dominick pavarësohet nga Britnia e Madhe.
• 1984 - Indira Gandhi u krimua në Shakti Sthal.
• 1986 - Shteti Federal i Mikronezisë pavarësohet nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
• 1990 - Gjermania Lindore dhe Perëndimore u bashkuan më pak se një vit pas rënies së murit,
• 1991 - Vriten 15 njerëz në masakrën në Barrios Altos, Lima, Peru.
• 1998 - Jesse Ventura zgjedhet Guverner i Minesotas.

Lindje

• 39 - Lukani, historian romak
• 1604 - Osman II, sulltan i Perandorisë osmane.
• 1863 - August Heimer (1863-1930), gjeolog gjeograf dhe shkrimtar suedez.
• 1921 - Charles Bronson, aktor dhe regjisor amerikan

Vdekje

• 1954 - Henri Matisse, piktor francez.
• 1969 - Wilhelm Reich, psikiater austriak(* 1897.)
• 1970 - Petar II. Karađorđević, mbreti i fundit jugosllav (* 1923.)
• 1981 - Edvard Kocbek, letrar sloven (* 1904.)
• 1995 - Jean-Bédel Bokassa, kryetar pastaj mbret i Republikes qendroroee afrikane (* 1921.)
• 2005 - Hrvoje Bartolović, shahist kroat (* 1932.)
• 2007 - Toni Kljaković, këgëtarë kroat.

Festa dhe përvjetore

• 1903 - pavarësia e Panamas
• 1978 - pavarësia e Domenikas

 

[NOUR]

361 – Perandori romak Konstandini II, djali i dytë i Konstandinit të madh, vdes nga ethet ndërsa kthehej nga një fushatë kundër fiseve gale. Ai u pagëzua i krishterë në shtratin e vdekjes dhe caktoi kushëririn e tij, Julian, si pasardhësin e ligjshëm.

 

[Lina]

4 Nëntor

4 Nëntori është dita e 308-të e kalendarit gregorian (dita e 309-t në vitin e brishtë) - kështu që deri në fund të vitit kanë mbetur edhe 57 ditë.




Ngjarje

• 1576 - Lufta e tetëdhjetë viteve: Në Belgjikë, Spanja kap Anversën.
• 1840 - Willam Hobson deklaron Zelandën e Re si koloni e pavarur nga New South Wales.
• 1864 - Lufta Civile Amerikane: Beteja e Johnsonville - trupat konfederate bombardojnë një bazë të Bashkimit dhe shkatërruan miliona dollar në materiale.
• 1918 - Lufta e Parë Botërore: Perandoria Austro-Hungareze mposhtet nga Italia.
• 1922 - Egjypt: Arkeologu britanik Howard Carter dhe shokët e tij, zbulojnë futjen në varrin e Tutankhamen, në Luginën e Mbretërve.
• 1939 - Lufta e Dytë Botërore: Presidenti i Amerikës Franklin D. Roosevelt i urdhëron doganave amerikane të zbatojnë Neutrality Act të 1939, duke lejuar blerjen me para të thata të armëve nga luftëxitëst.
• 1942 - Lufta e Dytë Botërore: Beteja e dytë e Al Alamain; duke shpërfillur urdhërat direkte të Adolf Hitler, Erwin Rommel udhëheq forcat e tij në një tërheqje që zgjat 5 muaj.
• 1956 - Trupat sovietike futen në Hungari për ti dhënë fund Revolucionit Hungarezë, që kishte filluar në 23 Tetor. Mijëra persona vrihen, shumë të tjera plagosen, dhe një të katërtat e milionit të personave largohen nga vëndi.
• 1970 - Lufta e Vietnamit: Vietnamixacioni - Shtetet e Bashkuara humbin kontrollin e bazës ajrore në Deltës së Mekongit.
• 1984 - U themelua kompania Dell, Incorporated.
• 2008 - Në zgjedhjet për kryetar të SHBA-ve , zgjidhet Barack Obama, afrikanoamerikani i parë i cili do ta udhtroj këtë detyrë.

Lindje

• 1929 - Anastasi Janullatos, Kryepeshkop i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë
• 1948 - Yves de Kermabon, gjeneral lejtnant françez
• 1956 - Jordan Rudess, sintisajzerist (Dream Theater)

Vdekje

• 1847 - Felix Mendelssohn, kompozitor dhe dirigjent gjerman.
• 1995 - Jitzhak Rabin, politikan izraelit, fitues i çmimit Nobel për paqë.

Festa dhe përvjetore

• 1307 - Konfederata zvicerane shpalli pavarësinë nga Austria .

 

[Lina]

5 nëntori është dita e 309-të e kalendarit gregorian (dita e 310-t në vitin e brishtë) - kështu që deri në fund të vitit kanë mbetur edhe 56 ditë.

Ngjarje

• 1605 – Në Komplotin e Barutit, katolikët synojnë ta shkatërrojnë Parlamentin anglez. Komploti u zbulua, ndërsa ideatori Guy Fawkes varet. Dështimi i tij festohet për çdo pesë nëntor në Britani.
• 1789 – Seanca Kombëtare Franceze shpall të gjithë qytetarët të barabartë para ligjit.
• 1911 – Italia zyrtarisht anekson Tripolin.
• 1912 - Woodrow Wilson zgjidhet presidenti i 28 i ShBA.
• 1925 - Agjenti i fshehtë Sidney Reilly u ekzekutua nga policia sekrete e Bashkimit Sovjetik e njohur si OGPU.
• 1945 - Kolumbia i bashkohet Kombeve të Bashkuara.
• 1968 - Richard M. Nixon zgjidhet presidenti i 37 i ShBA.
• 1994 - Dyzet e pesë vjeçariGeorge Foreman, kampioni më i vjetër botëror në kategorinë e rëndë me nokautin e boksierit Michael Moorer.
• 1995 - André Dallaire tenton të vrasë kryeministrin kanadez Jean Chrétien.
• 1996 - Presidenti Pakistanez Farooq Ahmed Khan Leghari shkarkon kabinetin e Kryeministrit Benazir Bhutto.
• 2006 - Saddam Hussein, presidenti i mëparshëm i Irakut, Barzan Ibrahim al-Tikriti dhe Awad Hamed al-Bandar dënohen me vdekje për masakrën e 148 Shi'itëve në Dujail gjatë vitit 1982.

Lindje

• 1615 - Ibrahim I, sulltan i perandorisë Osmane
• 1854 - Paul Sabatier, kimist francez
• 1913 - Vivien Leigh, aktore angleze
• 1938 - Joe Dassin, kengëtar amerikan
• 1943 - Sam Shepard, aktor dhe dramaturg amerikan
• 1948 - Bernard-Henri Lévy, filozof dhe shkrimtar francez
• 1959 - Bryan Adams, kantautor, kitarrist dhe fotograf kanadez.
• 1965 - Famke Janssen, aktore hollandeze
• 1971 - Corin Nemec, aktor amerikan.
• 1969 - Selver Kryeziu,dëshmor i Kombit (Koshare-UÇK)

Vdekje

• 1879 - James Clerk Maxwell, fizikant skocez
• 1960 - Mack Sennett, producent, regjisor dhe producent amerikan me prejardhje kanadeze.
• 1989 - Adem Çejvan, aktor boshnjak
• 2003 - Zaim Muzaferija, aktor boshnjak

 

[Lina]

6 Nëntor


6 nëntori është dita e 310-të e kalendarit gregorian (dita e 311-t në vitin e brishtë) - kështu që deri në fund të vitit kanë mbetur edhe 55 ditë.

Ngjarje

• 1528 - Álvar Núñez Cabeza de Vaca u bë Evropiani i parë që dihet të ketë vënë këmbë në Texas.
• 1860 - Abraham Lincoln zgjidhet president i SHBA-së.
• 1873 - U themelua Halifax Rugby League Football Club.
• 1928 - Herbert Hoover zgjidhet presiden i SHBA-së.
• 1947 - Meet The Press debuton në televizion, kurse më 12 shtator të vitit 1948 fillon emetimin javor.
• 1957 - Félix Gaillard zgjedhet Kryeministër i Francës.

Lindje

• 1494 - Sylejmani I, sulltan i Perandorisë Osmane (V. 1566
• 1661 - Karli II i Spanjës, sunduesi i fundit habsburg i Spanjës (V. 1700
• 1753 - Mihail Kozllovski, skulptor rus (V. 1802)
• 1861 - James Naismith, kanadezo-amerikan çpikës i basketbollit († 1939)
• 1863 - Francis Ellingwood Abbot, filozof amerikan(† 1903)
• 1880 - Yoshisuke Aikawa sipërmarrës dhe politikan japonez, themelues i kompanisë Nissan
• 1880 - Robert Musil, letrar austriak († 1942)
• 1883 - Nasta Rojc, piktore kroate († 1964)
• 1910 - Rafael Kalinić, klerik katolik kroat, françeskan († 1943)
• 1922 - Franjo Mesaroš, tipograf kroat
• 1928 - Ivan Đalma Marković, futbollist dhe trajner kroat († 2006)
• 1930 - Antun Dubravko Jelčić, politikan dhe letrar kroat
• 1946 - Sally Field, aktore amerikane
• 1947 - Carolyn Seymour, aktore amerikane
• 1952 - Michael Cunningham, shkrimtar amerikan
• 1953 - Željko Jerkov, ish basketbollist kroat dhe kryetar i KF Hajduk Split
• 1972 - Rebecca Romijn, aktore amerikane
• 1988 - Emma Stone, aktore amerikane
• 1990 - André Schürrle, futbollist Gjerman

Vdekje

• 1893 - Pjotr Çajkovski, kompozitor rus

 

[Lina]

7 Nëntor

7 nëntori është dita e 311-të e kalendarit gregorian (dita e 312-t në vitin e brishtë) - kështu që deri në fund të vitit kanë mbetur edhe 54 ditë.


Ngjarje

• 1665 - Fillon të botohet gazeta më e vjetër e njohur, London Gazette, në Londër, Angli.
• 1893 - Gratë në Kolorado, ShBA fitojnë të drejtën e votës.
• 1924 - Në Shahoviq ( Tomasheva e sotme) në Mal të Zi, malazezët shkaktuan gjenocid ndaj popullsisë Shqiptaro-boshnjake.
• 1933 - Fiorello H. LaGuardia bë kryetari i 99 në New York City.
• 1945 - Afrika e Jugut pranohet në OKB
• 1945 - Meksika pranohet në OKB
• 1989 - David Dinkins është zezaku i parë që u zgjodh kyetarë në New York City.
• 1990 - Mary Robinson është gruaja e parë që zgjedhet presidente e Republikës së Irladës.
• 1991 - Magic Johnson shpall se është i infektuar nga virusi HIV, kështu që largohet nga NBA.
• 1996 - NASA lanson mars Global Surveyor.
• 2000 - Hillary Rodham Clinton zgjedhet në senatin amerikan duke u bërë ish gruaja Gruaja e Parë që zgjidhet në detyrë publike në ShBA.
• 2008 - Republika e Kroacisë hap ambasadën në prishtinë.

Lindje

• 1728 - Xhejms Kuk, eksplorues, lundrues dhe kartograf britanik († 1779)
• 1867 - Marie Curie, kimiste dhe fizikante franceze me prejardhje hungareze
• 1879 - Leo Trocki, teorist bolshevik dhe marksist
• 1913 - Albert Camus, dramaturg, eseist dhe gazetar francez, fitues içmimit Nobel per letersi në vitin 1957
• 1922 - Androkli Kostallari, gjuhëtar, leksikolog dhe akademik shqiptarë
• 1937 - Ali Manaj, shkrimtar shqiptarë
• 1971 - Elvedin Beganoviq, futbollist boshnjak
• 1986 - Toro y Moi, muzikant amerikan

Vdekje

• 1962 - Eleanor Roosevelt, ish First Lady SHBA-ve
• 1990 - Lawrence Durrell, letrar britanez
• 1997 - Mohammad Ali Jamalzadeh, letrar iranian

Festa dhe përvjetore

• 1917 - Revolucioni Socialist në Rusi

 

[Lina]

8 Nëntor

8 nëntori është dita e 312-të e kalendarit gregorian (dita e 313-t në vitin e brishtë) - kështu që deri në fund të vitit kanë mbetur edhe 53 ditë.

​

Ngjarje

• 1889 - Montana pranohet si shteti i 41-të i ShBA-ve.
• 1895 - Duke eksperimentuar me elektricitet Wilhelm Röntgen zbulon rrezet x.
• 1923 – Adolf Hitler bën tentativën e parë të marrjes së pushtetit në Gjermani, me grusht shtetin e dështuar në Munih, që njihet si “Puçi i Hollit të Birave”.
• 1935 - Fernand Bouisson zgjedhet kryeministër i Francës.
• 1939 - Në Munich, Adolf Hitler i shpëton një tentimi për vrasje, në kohën kur ishte duke festuar përvjetorin e 16-të të Beer Hall Putsch.
• 1941 - U krijua Partia Komuniste Shqiptare.
• 1966 - Edward Brooke bëhet afro-amerikani i parë që zgjedhet senator në Senati e Shteteve të Bashkuara.
• 2010 - BE heq vizat për Shqipërinë dhe Bosnje-Hercegovinën.

Lindje

• 1656 - Edmond Halley, astronom anglez
• 1848 - Gottlob Frege, fizikant dhe matematikan gjerman
• 1909 - Ivan Donçeviç, letrar kroat
• 1935 - Alain Delon, aktor francez
• 1947 - Nakib Abdagiq, aktor dhe letrar boshnjak
• 1969 - Lutfi Haziri, politikan kosovar
• 1970 - Zehnija Buliq, letrar boshnjak
• 1983 - Blanka Vlashiç, atlete kroate.

Vdekje

• 1674 - John Milton, letrar anglez
• 1953 - Ivan Aleksejeviç Bunjin, letrar rus, nobelist
• 1984 - Vjeçeslav Molotov, politikan rus
• 1987 - Alija Nametak, folklorist, dramaturg boshnjak.

2020 - Koço Devole - ikone e humorit shqiptar.

 

[Lina]

9 Nëntor


9 nëntori është dita e 313-të e kalendarit gregorian (dita e 314-t në vitin e brishtë) - kështu që deri në fund të vitit kanë mbetur edhe 52 ditë.

Ngjarje

Muri i Berlinit - 1986

• 1848 - Revolucionari gjerman Robert Blum, German ekzekutohet në Vienë.
• 1921 - Albert Einstein shpërblehet me Çmimin Noble për punën e tijë me efektin fotoelektrik.
• 1924 - Gjenocidi në Shahoviq[1]
• 1953 - Kamboxhia pavarësohet nga Franca.
• 1960 - Robert McNamara emërohet president i kompanisë Ford Motor Co..
• 1965 - Punonjësi katolik Roger Allen LaPorte në shenjë proteste kundër luftës në Vietnam i vë zjarrin vetes para ndërtesës së Kombeve të Bashkuara.
• 1971 - John List, kontabilistnga Westfield, New Jersey vret nënën, gruan dhe tre fëmijët e tijë dhe pastaj për 18 vite fshihet nën identiet tjetër.
• 1985 - Garry Kasparov u bë shahisti më i ri kampion botërorë duke mundur shahistin vendas Anatoly Karpov.
• 1989 - Muri i Berlinit midis Berlinit lindor dhe perëndimor ishte shembur, me gëzim dhe pa gjakderdhje. Atë ditë, Qeveria e Gjermanisë Lindore kishte njoftuar qytetarët se mund të vizitonin Gjermaninë Perëndimore. (foto)
• 1993 - Stari most, në Mostar ndërtuar në vitin 1566, shkatërrohet pas disa ditëve bombardimi.
• 1994 - U zbulua elementi kimik Darmstadtium.

Lindje

• 1913 - Hedy Lamarr, aktore amerikane e filmit.
• 1929 - Imre Kertész, letrar britanez me prejardhje hungareze fitues i çmimit Nobel per letërsi.
• 1818. - Ivan Turgenjev, ruski književnik († 1883.)
• 1871. - Milan Šufflay, politikan kroat († 1931.)
• 1934. - Carl Sagan, astronom amrikan, astrobiolog († 1996.)
• 1974 - Alessandro Del Piero,futbollis italian
• 1941 - themelimi i partise komuniste shqipetare (pksh)

Vdekje

• 1952 - Chaim Weizmann, kimist izraelit
• 1953 - Dylan Thomas,shkrimtar anglez
• 1970 - Charles de Gaulle, politikan dhe gjeneral francez
• 1991 - Yves Montand, aktor filmi francez

 

[Lina]

10 Nëntor


10 Nëntori është dita e 314-të e kalendarit gregorian (dita e 315-t në vitin e brishtë) - kështu që deri në fund të vitit kanë mbetur edhe 51 ditë.


Ngjarje

• 1444 - Beteja e Varnës, në Detin e Zi,Sulltan Murati II mund kryqëzorët.
• 1619 - René Descartes i sheh ëndrrat që e inspirojnë për të shkruar veprën Meditations on First Philosophy.
• 1793 – Franca i jep fund detyrimit të adhurimit të Zotit.
• 1924 - U vra Dion O'Banion, udhëheqësi i bandës "North Side Gang".
• 1918 – Polonia shpall pavarësinë
• 1928 - Michinomiya Hirohito u kurorëzua perandori i 124 i Japonisëo, Perandor Showa.
• 1950 – Diktatori spanjoll Franco i jep fund luftës në Gjibraltar.
• 1958 - Hope Diamond iu dhurua institutit Smithsonian Institution nga Harry Winston.
• 1970 - Filloi prova lunare sovjetike Lunokhod 1.
• 1970 – Muri i madh kinez hapet për turistët.
• 1997 - WorldCom dhe MCI Communications njoftuan bashkim në vlerë 37 miliardë dollarë amerikan, bashkimi më madhë në historinë e ShBA-ve në atë kohë.
• 2006 - Parlamentari i Sri Lankës, Nadarajah Raviraj u vra në Kolombo.

Lindje

• 1759 - Friedrich Schiller, poet, dramaturg dhe historin gjerman
• 1928 - Ennio Morricone, kompozitor italian
• 1936 - Muntaz Dhrami, skulptor shqiptar
• 1976 - Shefki Kuqi, futbollist

Vdekje

• 1891 - Arthur Rimbaud, letrar francez
• 1938 - Mustafa Kemal Atatürk, oficier turk (pasha) dhe politikan, themelues i Turqisë moderne.
• 1982 – Lideri sovjetik, Leonid I. Brezhnev, vdes nga sulmi në zemër në moshën 75-vjeçare. Atë e pason Yuri V. Andropov.
• 2001 - Ken Kesey, shkrimtar amerikan