Pse “burrat vrasin gratë”? Çfarë është prapa të ashtuquajturave feminiçide? Për të kuptuar këtë fenomen është e nevojshme të deshifrosh një shenjë të kohëve.
Nga Guido Banzatti dhe Cristina Crippa
Psikoterapeutë në Konsultoren e Familjes në Milano
Gazetat tradicionale dhe ato në internet shpesh kanë raportuar në muajt e fundit fenomenin e vrasjes së grave nga burrat. Por kjo nuk duket të rezultojë, në publik e as në fushën e përgjegjësisë sociale, si një reflektim në gjendje të kuptojnë risinë e fenomenit, premisa për të trajtuar “mjetet” e mundshme. Vrasja e kaq shumë grave nga partnerët e tyre, burrat apo “të dashurit”, njerëzit që i donte ato, dhe jo nga të ashtuquajturat “grabitqarë seksual” apo personalitete sociopathikë, duhet të na bëjnë të mendojmë më thellë, në qoftë se ne nuk e kufizojnë veten për të përsëritur konsideratat morale ose gjykimet kulturore tashmë të njohura, por joefektive në adresimin e fenomenit.
Sigurisht çdo rast është edhe një rast i veçantë, për personalitetin dhe historinë e njerëzve të përfshirë, por ka disa veçori të përbashkëta e shumë episode të fundit të “vrasjeve të femrave”, të cilat meritojnë një reflektim të veçantë.
Kërkesa për ndarjen apo largimin (ose edhe vetëm një ndryshim në të njëjtat kushte raporti) nga një partner i cili ka të përbashkët deri pak para një ndjenjë të shpaguar të dashurisë, sigurisht që shkakton vështirësi për çdo njeri, me rrezikun e tronditjes së fortë, dhe kjo është e mundur në çdo moshë. Edhe në të kaluarën ka pasur episode tragjike për këtë arsye dhe nuk do të bëjmë reflektimin statistikor, por më tepër cilësor, për një domethënie të ndryshme të parë që duket për të dalë në faktet e sotme.
Sot duket se këto nuk janë veprat e njerëzve të dëshpëruar, jo e njerëzve që kanë një konceptim primitiv të marrëdhënieve burrë-grua (të tipit “macho-posesiv”) huazuar dhe ndarë në mjedisin e tyre kulturor. Sot kemi burra të “ofenduar”, me gati një lloj të kodit të nderit që duhet ta ruajnë me forcë, përndryshe do të të tallen të tjerët me ta. Sot, megjithatë, duket të jenë më të dëshpëruar dhe izoluar individët pa anëtarësi ose pa një kod afektiv të përbashkët me mjedisin që është mbështetës i identitetit të tyre subjektiv.
Elementi i përbashkët, me disa përjashtime, është gjinia e protagonistëve: vrasjet janë pothuajse të gjitha nga burrat, dhe viktimat janë kryesisht femra. Sigurisht mashkulli është më i ekspozuar ndaj dridhjes së dhunshme, në krahasim me gratë: është një fakt evident edhe në proporcion shumë të ndryshëm të meshkujve dhe femrave në popullatën e burgjeve në mbarë botën. Edhe ky element do të ishte interesant për t’u thelluar.
Problemi i ri, me sa duket, nuk janë patologji të mundshme të protagonistëve, por një ide e dashurisë e përhapur dhe e paqartë, e cila mund të sjellë dobësitë personale ndryshe latente, sidomos tek meshkujt.
Shumë droga kanë një efekt të ngjashëm: djemtë ose burrat në një pikë të caktuar në mënyrë të përkryer “normale”, bien pre e një veprimi të dhunshëm ndaj efekteve të kimikateve, nuk i kuptojnë veprimet e tyre në qoftë se nuk janë “pas” pas sulmit.
Pra, pse një zhgënjim në dashuri (ose thjesht një krizë në një marrëdhënie) mund të çojë në veprime, në të cilën vrasësi nuk shkonë për të “ndëshkuar” çdo rival që i largoi dashurinë ekskluzive, por vret një të dashur? Sot, “femminiçidi” i jep fund çdo mundësie të dashurisë (duke vrarë të dashurën) ose më mirë në forcën e dëshpërimit që një mënyrë të caktuar të dashurisë që jetojnë e bën atë të jetojnë mospërputhjen e zhgënjimit nga ana e të dashurit.
Çfarë lloj dashurie po përhapet, atëherë, këtu tek ne?
Kjo është një dashuri e konsideruar si një gjë shumë të rëndësishme për personin i cili jeton, aq e rëndësishme sa të shihet si një domosdoshmëri thelbësore, dhe kjo është shumë e qartë në mendjen e subjektit në dashuri, por kjo nuk është “verifikuar” në realitetin e marrëdhënieve me të dashurit, por vetëm në “nevojën” e tij primare. Edhe këtu vjen një ndikim i kulturës: Ne jemi në një epokë të vetë-rëndësisë dhe subjektivizmit, pa përfshirë në të ndjerë një nevojë për konfrontim “objektive”, e cila me të vërtetë merr parasysh realitetin, në një lloj verifikimi. Një tërheqje e thjeshtë tashmë quhet “dashuri”, jo vetëm nga dy të përfshirë drejtpërdrejt, por edhe në sallonet kulturore apo mediatike. Dhe kohët dhe pasazhet e kodit afektiv tradicional nuk ndihen më të dobishëm dhe shumë më pak të nevojshëm; në gjuhën e përditshme dhe mediave, “angazhuar” nënkupton çdo çift rrotull, pa dallim.
Ideja e dashurisë vjen si një identitet personal kaq intensiv sa të jetë e ngjashme me “të drejtën instinktive” për jetën, por pa një vetëdije të hapësirës ngjitëse, përveç me një akt ekstrem. Kjo duket të jetë në rrënjët e shumë akteve të dëshpëruara, të cilat më pas përfundoi me dorëzimin në gjykatë, pas krimit nga “femminiçidi”: vetëm akti i bën pjesërisht të vetëdijshëm për diçka të “gabuar” në krahasim me të vërtetën.
Sot, megjithatë, inatosem me “të dashurën”, sepse ajo nuk e kupton “nevojën” time të përkryer legjitime, kështu që “e drejta” ime për ta pasur gjithnjë atë me mua ashtu si imagjinoja. Një lidhje që quhet “dashuri”, por në realitet është diçka tjetër: është e nevojshme të njihet në gjykatë, e njohur si e aftë për dashuri, për të qenë e lumtur dhe për ta bërë dikë të lumtur, në këtë epokë në të cilën duke qenë i lumtur një “detyrë” dhe duke vuajtur vetëm një humbje. Kjo parandalon kontaktoni çdo vështrim të tjera (për partnerët) në një marrëdhënie të vërtetë që mund të pasurojnë dhe të prodhojnë ndryshim, pjekur përmes një konfrontim rraskapitës, sepse raporti në vetvete është reduktuar në vetëm përmbushjen e quajtur “Dashuria”.
Njeriu bëhet i shurdhër dhe i verbër, jo vetëm ndaj partnerit, por edhe vetvetes, për nevojën e njëjtë për të dëgjuar dhe kuptuar veten. E kur ju anuloni aftësinë për të dëgjuar dhe dialogun me realitetin e vetes dhe të tjerëve (realiteti është një partner shpesh i papërshtatshëm, për shkak se ajo vendos kufij dhe bën thirrje për ndërgjegjësimin dhe prania në veten), ju merrni një dimension vetëreferues psikotik, rrugicën e verbër në të cilën veprimi i dhunshëm duket të jetë e vetmja rrugëdalje, në raste ekstreme.
Ne e shohim këtë problem në bërthamë, dhe jo ekstreme, edhe në pyetjet e adoleshentëve që takojmë në shkolla. Në takimin e tyre me dëshirën seksuale, e cila hapet në tjetrin, sjell me vete shumë pyetje dhe shqetësime në lidhje me se si të përballen me njëri-tjetrin, në atë se si të integrohen minave me dëshirën e të tjerëve, shpesh kemi dëgjuar si “nevojë” në thelb absolutizohet.
Tek adoleshentët, të cilët janë në rritje dhe po formohen, shpesh hasim tundimin e narcizizmit, pasi ato janë të përqendruar në veten e tyre, dëshira për të kënaqur impulset dhe ndjenjat e tyre. Ata duhet t’i integrojnë këto zbulime fillestare të impulseve dhe ndjenjave të tyre me një dimension më objektiv të vetëdijes dhe të tjetrit. Është pjesë e procesit natyror të maturimit të personit, i cili mund të konsiderohet si detyrë e adoleshentit, me rezultate të mira të strukturimit të objekteve, në një rrugë gjithnjë në lëvizje të identitetit.
